Tunesië, Mauritanië, Egypte – steen voor steen krijgt Fort Europa vorm
Terwijl de 2024 Europese verkiezingen naderen, zetten de hoogste autoriteiten van Europa hun beleid van het uitbesteden van het beheer van migratie voort. Na Tunesië en Mauritanië, is het nu Egypte aan de beurt.
7,4 miljard euro economische hulp in ruil voor strengere grenscontroles – dat is de prikkelende belofte van Europa aan Egypte. De partnerschapsovereenkomst die op 17 maart 2024 werd ondertekend, omvat een budget van 200 miljoen euro earmarked voor migratie. Hoewel het vertrek uit de Egyptische kusten relatief zeldzaam is, neemt het land een strategische positie in op het kruispunt van verschillende migratieroutes tussen Libië, de Gazastrook en Soedan.
“De timing van dit uitbestedingsmechanisme met Egypte is niet onbelangrijk. De Europese Unie vreest een massale toestroom van Palestijnse vluchtelingen, op de vlucht voor de bloedbaden gepleegd door de IDF in Gaza”, legt uit de Franse media outlet Politis.
De Egyptische president Abdel Fattah al-Sissi is nu al “Europa’s nieuwe favoriete dictator”, schrijft Mirco Keilberth in het Duitse dagblad Die tageszeitung. Het moet gezegd worden dat al-Sissi niet echt een andere optie heeft: “De president […] wil met het overeengekomen financieringsplan de haperende economie van zijn land en zijn 106 miljoen inwoners redden”, schrijft Keilberth. “De oorlog in Gaza, dalende inkomsten uit het toerisme en de ineenstorting van het Egyptische pond hebben de sociale spanningen in het land de afgelopen weken doen toenemen.”
Les Egyptiens eux-mêmes pourraient être impactés par l’accord passé avec l’Union européenne, explique Bianca Carrera Espriu dans le Green European Journal (GEJ). “Erger misbruik maken van een gouvernement door het verstrekken van een bewakingstechnologie voor dubbel gebruik en een opleiding over de manier waarop deze moet worden gebruikt, vergroot het risico dat deze technologie wordt gebruikt voor interne bewaking en het cibleren van opposanten“, zo luidt de vraag;Claudio Francavilla, directeur adjoint du plaidoyer auprès de l’UE pour l’ONG Human Rights Watch au GEJ.
Egyptenaren zelf kunnen de gevolgen ondervinden van de overeenkomst met de Europese Unie, uitlegt Bianca Carrera Espriu in de Green European Journal (GEJ). Claudio Francavilla, adjunct-directeur EU-belangenbehartiging voor de NGO Human Rights Watch, zegt tegen Carrera Espriu dat “het verstrekken van bewakingstechnologie voor tweeërlei gebruik en training in het gebruik ervan aan een zeer gewelddadige regering het risico vergroot dat deze technologie wordt gebruikt voor interne bewaking en het viseren van tegenstanders”.
>Een reeks afspraken
En parlant d’accord, j’avais déjà abordé celui passé entre l’UE et la Mauritanie dans ma dernière revue de presse. L’encreme n’est même pas encore sèche que le traité est déjà largement critiqué. Dans un article exhaustif pour Al Jazeera, Hassan Ould Moctar explique le caractère inédit de la situation : “Tout d’abord, le financement négocié est beaucoup plus important que les efforts d’externalisation précédents. […] Deuxièmement, alors que l’opposition à l’externalisation des frontières en Mauritanie s’est toujours limitée à une poignée d’organisations de la société civile, le dernier accord sur la migration a déclenché un tolle dans la société“, explique-t-il. Alors que les partis d’opposition y voient un plan pour réinstaller les “immigrants illégaux” dans le pays, la société civile critique, quant à elle, les efforts de l’UE visant “à faire de la Mauritanie le ‘gendarme de l’Europe’“.
Ik heb de overeenkomst tussen de EU en Mauritanië behandeld in mijn laatste persoverzicht. De inkt is nog niet eens droog en er is al veel kritiek op het verdrag. In een uitgebreid artikel voor Al Jazeera, Hassan Ould Moctar legt de ongekende aard van de situatie uit: “Ten eerste is de onderhandelde financiering ordes van grootte groter dan eerdere externaliseringspogingen. [Ten tweede is het verzet tegen de externalisering van de grenzen in Mauritanië in het verleden beperkt gebleven tot een handvol maatschappelijke organisaties, maar de meest recente migratiedeal heeft een maatschappelijke beroering teweeggebracht”, legt hij uit. Terwijl oppositiepartijen het zien als een plan om “illegale immigranten” in het land te hervestigen, staat het maatschappelijk middenveld kritisch tegenover de pogingen van de EU om “van Mauritanië de ‘gendarme van Europa’ te maken”.
Maar de EU kijkt al elders.
Tijdens een bezoek aan Cyprus, kondigde Margaritis Schinas, vicevoorzitter van de Europese Commissie, de volgende fase in het programma aan: een overeenkomst die vergelijkbaar is met de overeenkomst die het blok verbindt met Egypte, maar deze keer met Libanon. Het gaat om de binnenkomst van migranten uit Syrië. Hoewel de tekst zich nog in de voorbereidende fase bevindt, staat er veel op het spel voor de eilandrepubliek. “Alleen al deze maand hebben de autoriteiten 533 aankomsten over zee geregistreerd, vergeleken met 36 in maart vorig jaar”, legt uit Reuters. Voor Nicosia zou het definiëren van bepaalde regio’s van het door burgeroorlog verwoeste land als “veilig” de autoriteiten in staat stellen om hun burgers te repatriëren.
Tijdens een persconferentie prees Schinas het succes van het land in de strijd tegen immigratie, waarbij hij “het kleine Cyprus” feliciteerde met het feit dat het uitgroeide tot “Europa’s kampioen op het gebied van repatriëring”, rapporteert het Griekse dagblad Kathimerini.
Onze politiek en de gevolgen
In een artikel voor POLITICO, heeft de mensenrechtencommissaris van de Raad van Europa Dunja Mijatović klaagt de verschillende mensenrechtenschendingen aan die worden gepleegd tegen migranten en asielzoekers – binnen Europa’s eigen grenzen. Voor Mijatović zendt het meest repressieve beleid een gevaarlijke boodschap uit. “Het is een signaal dat het gezag en de onafhankelijkheid van rechtbanken, samen met de toegang tot justitie en mensenrechten, kunnen worden opgeofferd wanneer regeringen denken dat dit past bij hun beleidsprioriteiten of electorale overwegingen”, zegt ze.
“Als de staat echt zo onwelwillend wordt tegenover migranten, dan is deze situatie verre van gunstig voor de Franse samenleving. Integendeel, het is een bron van grote schendingen van de rechten en vrijheden van al haar leden”, argues Vincent Sizaire for Manière de Voir (Le Monde Diplomatique). Naast het aanmoedigen van de ontwikkeling van mensenhandel en het creëren van kwetsbare en goedkope arbeidskrachten, heeft het Franse beleid van de immigratiewetgeving “een laboratorium gemaakt voor buitengerechtelijke dwangmaatregelen, die vervolgens worden uitgebreid naar alle burgers”.
Volgens Sizaire worden repressieve praktijken eerst getest op buitenlanders, voordat ze worden toegepast op “categorieën mensen […] die als gevaarlijk worden beschouwd”, tot en met individuen en groepen die ten onrechte of terecht als “terroristen” worden bestempeld – een opmerkelijk flexibele juridische definitie. “De zorg voor het respecteren van de rechten en vrijheden van vreemdelingen is daarom niet alleen een uiting van broederschap. Het is ook een engagement voor de veiligheid van alle burgers”, argumenteert hij.
Vertaald door Ciarán Lawless
