Klimaatverandering, wanhoop en desinformatie: de strijd gaat door

Kan angst ons ervan weerhouden klimaatverandering tegen te gaan? In The Guardian, Damian Carrington vroeg 380 topwetenschappers van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) hoe ze over de toekomst dachten: de resultaten onthulden dat ze doodsbang waren, maar vastbesloten om te blijven vechten.

“Soms is het bijna onmogelijk om je niet hopeloos en gebroken te voelen,” zei de klimaatwetenschapper Ruth Cerezo-Mota. Maar twee dingen helpen Henri Waisman, onderzoeker bij het IDDRI beleidsonderzoeksinstituut in Frankrijk: “Als je bedenkt hoeveel vooruitgang er is geboekt sinds ik in 2005 aan dit onderwerp begon te werken en dat elke tiende van een graad er veel toe doet – dit betekent dat het nog steeds nuttig is om de strijd voort te zetten”.

Christiana Figueres, hoofd van het VN-klimaatveranderingsverdrag van 2010 tot 2016, replied aan hen een paar dagen later. “Een gevoel van wanhoop is begrijpelijk, maar het berooft ons van onze agency, maakt ons kwetsbaar voor mis- en desinformatie en verhindert de radicale samenwerking die we nodig hebben,” schreef Figueres. “Twijfel weerhoudt ons ervan om doortastende actie te ondernemen.”

De IPCC-wetenschappers zijn misschien geen doemdenkers, maar hun antwoorden op de enquête leggen de risico’s van “klimaatdoomerisme” bloot. Dus wat moeten we doen? Op SustainableViews, Michael Mann en Katharine Hayhoe schrijven dat “het tegengif voor doemdenken het doen is”. De auteurs van het artikel laten het makkelijk klinken: “We hebben wat we nodig hebben om de uitstoot te verminderen. Onze barrières zijn volledig politiek en economisch, en dergelijke obstakels kunnen worden overwonnen”.

Dat gezegd hebbende, ben je klaar om te stemmen? Over minder dan twee weken worden in alle 27 lidstaten EU-verkiezingen gehouden (als je hierover informatie nodig hebt, maak je geen zorgen – we hebben het voor je geregeld).

Zoals in alle verkiezingscampagnes speelt informatie een sleutelrol. Aangewakkerd door de fossiele brandstoffenindustrie, rechtse groeperingen en staatsactoren zoals  Rusland, zijn er intense desinformatie-aanvallen verspreid op sociale media tegen de EU Green Deal, het pakket om klimaatneutraliteit te bereiken tegen 2050. Er wordt onder andere gesuggereerd dat de EU “koolstofpaspoorten” oplegt en reparaties aan oudere auto’s verbiedt. Experts geïnterviewd door Euractiv  pleiten voor het herpolitiseren van het discours om verkeerde informatie effectief te bestrijden.

Met de opkomst van rechtse en far-right invloed in de Europese politiek die de vooruitgang op het gebied van klimaatactie en milieubescherming bedreigt, verkent een debat tussen de Franse linkse Europarlementariërs Manon Aubry, Aurore Lalucq en Marie Toussaint strategieën om deze trend tegen te gaan. Zij discussiëren met Alternatives Economiques hoe “links” zich kan verenigen en haar invloed kan uitbreiden zonder afbreuk te doen aan haar sociale en milieudoelstellingen.

Toussaint, die ook de belangrijkste kandidaat van de Groenen is, in een chat met Justine Guitton-Boussion voor Reporterre, belicht belangrijke tegenslagen voor het milieu in Brussel. Als opgeleid jurist en zittend politicus verklaart ze zich klaar voor de “strijd van de eeuw”: ecologie.

Het is ook tijd om de balans op te maken van wat er in de afgelopen zittingsperiode is gedaan. 

Er wordt bijvoorbeeld kritiek geuit op de EU regelgeving die gericht is op het inperken van vervuiling door nutriënten. Ondanks strategieën zoals Biodiversiteit en Farm to Fork in het kader van de Green Deal, die tot doel hebben om tegen 2030 het verlies van voedingsstoffen met 50% en het gebruik van meststoffen met 20% te verminderen, hebben experts gehoord door Marcello Rossi en Davide Mancini op EUObserver beweren dat deze doelen onhaalbaar zijn zonder strenger beleid en betere handhaving. Verontreiniging met voedingsstoffen, voornamelijk door intensieve landbouw, bedreigt nu al Europese waterlichamen met zaken als algenbloei en eutrofiëring, wat zowel ecosystemen als de menselijke gezondheid aantast.

Maar grote industriële organisaties zijn over het algemeen niet blij als het gaat om het veranderen van hun manier van zakendoen. Daarom pleiten, om de belangen van hun kiezers te verdedigen, groepen als centrumrechts EPP en liberaal Renew Europe voor een heel andere manier van denken na juni. Ze willen een “Green Industrial Deal“, ze benadrukken economische en sociale zorgen boven milieustrategieën en ze eisen minder regelgeving uit Brussel. Met name de EPP is sinds vorig jaar sterk gekant tegen klimaat- en milieubeleid, zoals het wetsvoorstel van de EU om ecosystemen te herstellen dat bekend staat als de Natuurherstelwet. Rechtse leden van het Europees Parlement zeiden dat het een bedreiging vormde voor de economie en de internationale concurrentiepositie van de EU. Aan de andere kant proberen linkse en groene fracties de voordelen van natuurbescherming te benadrukken, ook voor sectoren als de landbouw. EUNews vergeleken de verschillende politieke programma’s, en bekeken hoe een concurrerend Europa eruit zou kunnen zien.

De Nederlandse Boer-Burger Beweging (BBB, rechts populisme) die in de regering komt met Geert Wilders betekent een cruciale verandering, die mogelijk van invloed is op het EU-beleid. Wilders is het soort persoon dat spreekt over “klimaathysterie” en zegt dat asielzoekers de wortel van alle problemen zijn. Als je een beter beeld wilt krijgen van het karakter, lees dan deze ironische (maar verontrustende) column van Thijs Broer voor Vn.

Op een ander punt is er in mei interessante journalistiek verschenen over de toestand van het milieu in de EU.

Elisabetta Tola, van Padova University, combineerde wetenschappelijke literatuur, satellietgegevens en veldrapportages om enkele van de meest aangetaste of nog onbekende Italiaanse wetlands te identificeren.

Jairo Marcos en Ana Muñoz reisden voor ElDiario.es naar de Spaanse stad Montánchez, waar burgers een megaproject voor windenergie neerhaalden en nu hun eigen energie democratiseren.

Ioana Moldoveanu en Daniel Bojin onderzocht, voor Roemeense portal Rise Project, door maffia gefinancierde fondsen waarbij onderwereldclans, twee Roemeense energiebedrijven en microwaterkrachtcentrales betrokken waren.

Tom Brown and Christina Last, on Follow the Money, shed light on how oil and gas companies are hiding their true emissions, with new technology that could make tracking more difficult.

Georgia Anagnou for Salomon met with people in Palamas, Greece, who are legally challenging the sequestering of their highly productive land for solar parks, fearing adverse effects on agriculture.

Tot slot nog wat zelfpromotie: Mimesis heeft gepubliceerd A Fuoco (On Fire), een boek dat bijdragen verzamelt van 18 journalisten (waaronder ikzelf) die voor het eerst deelnamen aan de A Fuoco nieuwsbrief, met de hulp van de Italiaanse samenwerkingsprojecten Pagella Politica, Facta.news en Slow News. Aan de hand van verschillende onderwerpen, variërend van voedselketens tot migratie, probeerden we nepnieuws en mythes over klimaatverandering en de politiek eromheen te ontkrachten.