Terwijl armoede zich verspreidt in Europa, is rijkdom (nog steeds) belastingvrij
Uit een opiniepeiling van Ipsos van begin september, waaraan 10.000 mensen in Frankrijk, Duitsland, Griekenland, Italië, Polen, het Verenigd Koninkrijk, Portugal, Moldavië en Servië hebben deelgenomen, blijkt dat Europeanen een moeilijke periode doormaken.
Voor 55 procent van de ondervraagden is de koopkracht de afgelopen drie jaar gedaald. De belangrijkste oorzaak is, niet verrassend, prijsstijgingen. Een derde van de respondenten zegt economisch onzeker te zijn (gemiddeld 29 procent, bijna 50 procent in Griekenland en Moldavië). Dertig procent zegt al eens een maaltijd te hebben overgeslagen en een derde zegt dat hun salaris niet meer toereikend is. Eurostat bevestigt deze trend: in 2022 liepen 95,3 miljoen mensen in de EU het risico op armoede of sociale uitsluiting, oftewel 21,6 procent van de bevolking.
Of het nu gaat om klassieke banen in loondienst of meer nieuwe en onzekere vormen van arbeid, dit werkende Europa wordt steeds armer.
Maar een OESO-studie , geanalyseerd door het Franse maandblad Alternatieven voor Economie blijkt dat arbeid zwaarder wordt belast dan kapitaal. Met uitzondering van slechts drie landen (Zwitserland, Spanje en Colombia) is het overal ter wereld fiscaal aantrekkelijker om dividend te ontvangen dan om loon te verdienen. En het toeval wil dat dividenden momenteel kerngezond zijn: in het tweede kwartaal van 2023 werd er door 1.200 beursgenoteerde bedrijven $ 568,1 miljard uitgekeerd, een stijging van 4,9 procent ten opzichte van 2022 (gegevens Janus Henderson, april-juni, gerapporteerd door Libération).
Belasting op kapitaal: een oplossing?
Eén voorstel komt van de Fractie De Groenen/Vrije Europese Alliantie in het Europees Parlement. Op 15 september jl. publiceerde het een rapport“Tax the rich: From slogan to reality“, dat samen met de NGO Tax Justice Network werd opgesteld op basis van gegevens uit de World Inequality Database. Een “gematigde en progressieve” vermogensbelasting, die gericht is op de rijkste 0,5 procent in elk Europees land, zou elk jaar meer dan 213 miljard euro aan belastinginkomsten opleveren. Volgens de Franse krant Le Mondebezit deze “0,5 procent van de bevolking ongeveer 20 procent van de Europese rijkdom, vergeleken met 3,5 procent voor de hele minder welvarende helft. Deze rijkdom is in tien jaar met 35 procent gegroeid.”
In dezelfde lijn ligt een Europees burgerinitiatief van de Belgische socialist Paul Magnette en de Franse socialist Aurore Lalucq. De petitie is geaccepteerd door de Europese Commissie en het verzamelen van handtekeningen is op 9 oktober van start gegaan. Er wordt een belasting op grote landgoederen voorgesteld om milieu- en sociale programma’s en internationale ontwikkeling te financieren.
Volgens de Europese Centrale Bank zal de ecologische transitie duur zijn. Erg duur. Vooral voor gewone mensen: in het ergste geval wordt een stijging van de energierekening tot 50 procent voorspeld.
Vermogen belasten klinkt ingewikkeld, maar het is mogelijk.
Spanje heeft de bal aan het rollen gebracht: zoals het persbureau EFE meldt dat een “solidariteitsbelasting” Spaanse activa van €3 miljoen of meer zal treffen. Daarnaast wordt de vermogenswinstbelasting verhoogd en worden de belastingdrempels voor lagere inkomens verhoogd.
Over hetzelfde thema
Restos du cœur: “De regering Uberiseert solidariteit en maakt zich zo vrij”.
Elsa Da Costa | La Croix | 9 september | FR
Restos du Cœur is een van de grootste liefdadigheidsinstellingen op het gebied van voedseldistributie in Frankrijk. De vereniging deed begin september een noodkreet: dit jaar staan er 1,3 miljoen Fransen op de lijsten, een stijging van 20 procent ten opzichte van 2022, toen de cijfers al omhoog waren geschoten. De organisatie dreigt ten onder te gaan. Bernard Arnault, een van ’s werelds rijkste mannen en eigenaar van de luxegoederengroep LVMH, reageerde op de oproep door €10 miljoen te doneren. Hoe genereus was dat voor iemand met een geschat vermogen van 214 miljard euro? De cyberbeveiligingsdeskundige Mathis Hammel heeft een vergelijker gemaakt die een antwoord geeft: voor iemand met een inkomen van €35.000 komt dit overeen met €1,64.
Misschien is het echte probleem wel een grote afwezige. “Waar is de staat?” vraagt Elsa Da Costa. “De regering heeft de solidariteit uitvergroot. Ze onttrekt zich aan haar verantwoordelijkheid om de onderliggende oorzaken van voedselonzekerheid aan te pakken. En ondertussen staan de armste mensen in de rij bij gaarkeukens.”
Waarom geloven we niet meer in de rijken?
Michał Zabdyr-Jamróz | Znak | 18 juli | PL (paywall)
Decennialang was het dominante verhaal in de media het kapitalistisch-meritocratische idee dat rijkdom een bewijs is van verdienste – van ondernemerschap, genialiteit, hard werken enzovoort, die allemaal worden beloond in een vrije markt. Tegenwoordig worden de rijken echter steeds meer vergeleken met hansworsten. De capriolen van mensen als Elon Musk hebben de zaak duidelijk niet geholpen, zegt politicoloog Michał Zabdyr-Jamróz.
Over gender
Menstruatie: de wereld van tech opent een nieuwe cyclus
Lucie Ronfaut | La Déferlante, Mediapart | 30 september (FR, Paywall)
“Als je een app voor menstruatiecontrole gebruikt, verwijder die dan nu.” Flo, Clue, Glow, Natural Cycles: er zijn genoeg van dit soort apps, die allemaal trots beweren dat ze zich inzetten voor vrouwenemancipatie. Maar hun succes roept ethische vragen op. Met name in de Verenigde Staten worden sommigen van hen ervan beschuldigd vrouwen in gevaar te brengen, na de herroeping van het Roe v. Wade-arrest en de nieuwe twijfels over het recht op abortus. De onafhankelijke Franse onderzoekszender M ediapart in samenwerking met het feministische tijdschrift La Déferlanteneemt deze “femtech” en de mogelijke implicaties ervan onder de loep.
Coming in: seksuele politiek en toetreding tot de EU in Servië
Laura Luciani | LSE Review of books | Juni 2023 | NL
Coming In: Sexual Politics and EU Accession in Serbia (Manchester University Press. 2023) is van de hand van Koen Slootmaeckers, een Britse socioloog en politicoloog. In het boek, dat wordt besproken door Laura Luciani, wordt gekeken naar de invoering van LGBTIQ+ rechten als onderdeel van het EU-toetredingsproces van Servië – en de weerstand die de verandering heeft opgeroepen. Een dergelijke “gedwongen europeanisering” kan simpelweg rechten creëren die op lokaal niveau worden verworpen.
Moslimfeministen, de komende revolutie
Françoise Feugas | Orient XXI | 31 juli | FR, ES
Journaliste Françoise Feugas recenseert het nieuwste boek van Malika Hamidi, De revolutie van het moslimfeminisme. Theoretische en politieke uitwerking, 2004 tot 2014 (Uitgeverij Peter Lang, 2023). Hamidi, een Franse socioloog van Algerijnse afkomst die in België woont, was eerder auteur van Un Féminisme musulman, et pourquoi pas? (Editions de l’Aube, 2017). Moslimvrouwen moeten zich zowel binnen hun eigen gemeenschap als in de bredere Europese publieke arena laten gelden, waarbij ze vaak gespannen polemieken moeten voeren over de sluier of andere kleding. Dit nieuwe onderzoek wil hen een stem geven. “We willen onze religie beleven zonder te lijden onder overheersing, zowel in de maatschappij als in de moslimgemeenschap,” zegt een jonge vrouw. “Onze groeiende betrokkenheid bij georganiseerd feminisme als moslimvrouwen zou duidelijk moeten maken dat we ons niet hoeven los te maken van onze religieuze identiteit om als feministen geaccepteerd te worden,” zegt een ander.
Victoria’s Secret: de feministische pinkwashing van een merk veroordeeld door #MeToo
Alba Correa | El Orden Mundial | 26 september | ES (paywall)
Dit bedrijf, ooit dominant op de lingeriemarkt, vecht tegen een verkoopdaling veroorzaakt door een aangetast imago in het post-#MeToo tijdperk. Alba Correa doet verslag van hoe Victoria’s Secret probeert meer inclusief te worden.
Vertaald door Harry Bowden
