2024, jaar van migratie – in voor- en tegenspoed
Een voorspelling heeft maandenlang de mainstream media gedomineerd: migratie wordt het grote thema van 2024. Hoewel het iets weg heeft van een self-fulfilling prophecy, suggereren opiniepeilingen dat de voorspelling een zeer reële tijdgeest weerspiegelt. Volgens een Eurobarometer-enquête die in december 2023 werd gepubliceerd, beschouwt 28% van de Europeanen immigratie als een van de twee grootste uitdagingen voor de Europese Unie, naast de oorlog in Oekraïne.
Toegegeven, het onderwerp haalt in elk verkiezingsjaar de krantenkoppen. Maar de langverwachte Europese verkiezingen in juni van dit jaar zullen plaatsvinden in het kielzog van extreem-rechtse doorbraken over het hele continent. Dat kan het onderwerp alleen maar alomtegenwoordiger maken.
Een stokpaardje voor heel Europa
“Weinig onderwerpen waren vorig jaar zo invloedrijk in het vormgeven van het sociale discours als migratie”, meldt Lucia Schulten voor de Duitse omroep Deutsche Welle (DW). “Het zal in het nieuwe jaar waarschijnlijk weer de agenda van de EU domineren.”
De oorzaak? De toename van asielaanvragen in sommige Europese landen is een factor, net als de vele overeenkomsten die de EU heeft gesloten met landen die de migratie in het Middellandse Zeegebied zouden kunnen beperken – Tunesië, Libië en Turkije. Bovenal is er de aanstaande hervorming van het Europese beleid voor de opvang van migranten. De lidstaten bereikten half december een akkoord en moeten het pakket in de eerste helft van 2024 goedkeuren.
Europa’s trek in de migratiekwestie lijkt ook aan een andere logica te gehoorzamen: “Onofficieel wordt in Brussel gezegd dat een akkoord over asielbeleid nodig was om de opkomst van rechtse populisten af te remmen”, meldt Schulten. “Migratie heeft vaak een grote politieke rol gespeeld in de peilingen van veel lidstaten”, zegt ze, maar ze voegt eraan toe dat experts “sceptisch zijn dat de nieuwe asielregels kunnen helpen om de kwestie minder explosief te maken, omdat de realiteit is dat migratie zal blijven doorgaan.”
De angst voor extreemrechts lijkt zich te verharden aan de top van Europa. “Na de schokkende verkiezingsoverwinning van[Geert Wilders] in Nederland scannen Europese elites nerveus het politieke landschap op tekenen van wat komen gaat – inclusief verdere verrassende overwinningen van extreem-rechtse kandidaten”, bevestigen Clea Caulcutt en Nicholas Vinocur voor Politico. En hun zorgen zijn niet ongegrond: “In bijna een dozijn Europese landen, waaronder Frankrijk en Duitsland, staan hardline anti-immigratiepartijen, waarvan sommige extremer zijn dan Wilders, momenteel bovenaan in de peilingen, of op een nipte tweede plaats.”
Caulcutt en Vinocur merken op dat de extreemrechtse partijen profiteren van de vruchten van een lang proces van normalisering in de publieke opinie. Maar dat niet alleen: “Voor verschillende analisten is immigratie, de Hamas-Israël oorlog, de vermoeidheid bij de mainstream partijen, en de onzekerheid over de oorlog in Oekraïne verandert in een ongekende sterrencombinatie voor extreemrechtse partijen in Europa, nu veel van hen proberen het middenveld te veroveren.” De twee journalisten van Politico hebben twijfels over de strategie die sommigen hanteren: “Pro-Europese, centristische partijen zijn er tot nu toe niet in geslaagd om het juiste antwoord te vinden”. [to the rise of the far right]moeilijke vragen vermijden of extreemrechts proberen na te bootsen.”
Bedelaar uw naaste
Uit de problemen komen door extreemrechts te kopiëren is geen nieuwe strategie, maar het is wel contraproductief en gevaarlijk, beweert migratiedeskundige Zoe Gardner voor The New European. Ze neemt als voorbeeld hetVerenigdKoninkrijk, waar de conservatieve premier Rishi Sunak de strijd tegen illegale immigratie tot zijn belangrijkste strijd heeft gemaakt, ten koste van het doordrukken van extreme maatregelen en het gebruik van de meest alarmistische retoriek.
Op 16 december gaf “Sunak een werkelijk ijzingwekkende toespraak op een rechtse politieke bijeenkomst in Italië”, schrijft Gardner. “Hij waarschuwde dat Europa ‘overweldigd’ zou worden zonder zijn radicale maatregelen.”
Gardner gelooft dat de toon opzettelijk doemdenkerij was. Migratie presenteren als een existentiële bedreiging voor het Westen kan dienen om het meest beledigende beleid te rechtvaardigen: “Als het gaat om onze overleving als beschaving, heiligt het doel alle middelen.”
Een riskante strategie
De reactionairen op hun eigen terrein verslaan? Het is een intrigerende zet. Op het gebied van migratie neigen rechts en extreemrechts naar convergentie, zoals in Frankrijk blijkt uit het wetsontwerp over dit onderwerp waarover in december 2023 werd gedebatteerd. Het wetsvoorstel, dat is bekritiseerd omdat het de opvangvoorwaarden op Frans grondgebied drastisch zou verscherpen, wordt door sommigen gezien als een overwinning voor het Rassemblement National van Marine Le Pen, dat zwaar woog bij de stemming in het parlement.
“Schande, schande, schipbreuk… Er zijn geen woorden genoeg om deze ramp van een immigratiewet te beschrijven, waarvan de ultra-radicale versie uiteindelijk op 19 december werd goedgekeurd in de Senaat en vervolgens in de Nationale Vergadering”, fulmineerde Sandrine Foulon, redacteur van de Franse publicatie Economische Alternatieven . Beweren dat je extreemrechts bestrijdt is geen belemmering om ermee samen te werken, lijkt het Franse voorbeeld te bewijzen.Oproepen tot kalmte en gezond verstand zullen waarschijnlijk geen plaats vinden in deze verhitte politieke sfeer. Gezien de migratiedrama’s van het afgelopen jaar en het hardnekkige probleem om migranten fatsoenlijk te huisvesten, lijkt dit een blijvend probleem. In de aanloop naar de EU-verkiezingen blijft een publiek debat over de kwestie van de opvang van migranten dringend nodig. Maar het samenspannen met reactionaire praatjes, de alarmistische retoriek en de opkomst van extreem rechts voorspellen niet veel goeds voor de uitkomst van dat debat.
Over migratie en asiel
De weg naar huis
Olena Yermakova | Eurozine | 11 december | NL
Voor Oekraïense migranten die hun land verlieten na de Russische invasie, heeft een verblijf in het buitenland comfort gebracht – en vragen. Sinds het begin van de oorlog hebben de ballingen te maken gekregen met veranderde relaties met hun gastgemeenschappen, met andere vluchtelingen en met hun familieleden thuis. De Oekraïense samenleving als geheel verandert met hen mee, vindt Olena Yermakova.
Waarom wil Europa nog steeds “gelijkwaardig samenwerken” met dubieuze regimes in Afrika?
Evelyn Groenink | Mondiaal Nieuws | 6 december | NL
Dit is de zeer actuele vraag van Evelyn Groenink. Terwijl Afrika langzaam verandert in een gevangenis, gaan EU-regeringen steeds meer om met ondemocratische regimes en delegeren ze aan hen de taak om migratie te controleren.
Vertaald door Harry Bowden
