Papier is het nieuwe wapen in de oorlog tegen migranten
Cutting-edge kit, hekken en troepen zijn allemaal belangrijke onderdelen van het arsenaal dat Europa inzet in zijn oorlog tegen migratie. Maar het zijn de verdragen, overeenkomsten en pacten die Europa’s strategie ondersteunen – de papieren wapens.
Een (niet zo) fundamenteel recht: het recht om te landen in Mayotte, Frankrijk
Een paar woorden minder in een document kunnen het verschil maken. In Frankrijk wil de regering de grondwet herzien en het jus soli (territoriaal burgerschap) afschaffen in het département van Mayotte alleen.
Dit komt niet uit de lucht vallen. Deze archipel in de Indische Oceaan, die in 1841 aan Frankrijk werd afgestaan en sinds 2011 een volwaardig departement is, en waar nu meer dan 300.000 mensen wonen, is al meermaals het onderwerp geweest van soortgelijke maatregelen. Het armste departement van Frankrijk wordt beschouwd als “te aantrekkelijk”, vooral voor migranten van de naburige eilanden van de Comoren, slechts enkele tientallen kilometers verderop.
In Frankrijk krijgt een kind van twee buitenlandse ouders op 18-jarige leeftijd automatisch de Franse nationaliteit, op voorwaarde dat het vanaf zijn 11e jaar cumulatief vijf jaar in het land heeft gewoond. Maar, zoals Esther Serrajordia uitlegt in La Croix, voegt een wet uit 2018 een extra voorwaarde toe: op het moment van de aanvraag moet een kind dat in Mayotte is geboren nu “bewijzen dat een van zijn of haar ouders op het moment van zijn of haar geboorte ten minste drie maanden legaal op Frans grondgebied verbleef”.
De regering is dus van plan om het onmogelijk te maken voor kinderen van buitenlandse ouders die zich onlangs hebben gevestigd in Mayotte of die alleen een toeristenvisum hebben om de Franse nationaliteit te verwerven, zoals Adel Milani en William Audureau observeren in Le Monde. Maar de verdedigers van de maatregel hebben moeite om de experts te overtuigen.
“Wiskundig gezien is het moeilijk om geloof te hechten aan [de Franse minister van Binnenlandse Zaken] Gérald Darmanin als hij beweert dat het afschaffen van het recht op legaal verblijf in Mayotte ‘een belangrijke oplossing’ van de problemen zou zijn en tot gevolg zou hebben dat ‘het aantal verblijfsvergunningen met 90% zou verminderen'”, uitleg hoogleraren in de rechten Marie-Laure Basilien-Gainche, Jules Lepoutre en Serge Slama, opnieuw in Le Monde. Ze wijzen erop dat het percentage buitenlanders dat Frans wordt dankzij het jus soli iets lager ligt in Mayotte dan het nationale gemiddelde. “De nationaliteitswet heeft dus geen aanzuigende werking. Het verklaart de cijfers voor illegale immigratie niet”, stellen ze.
“Wie kan echt geloven [dat de maatregel] de problemen van Mayotte zal oplossen?”, schrijft Claire Rodier in Alternatives Economiques. Volgens deze jurist zou de maatregel de precaire situatie van kinderen die in de archipel geboren zijn alleen maar verergeren, zonder het vertrek te beteugelen. “In Mayotte blijft […] het BBP zeven keer hoger dan in de Comoren, dankzij overheidssubsidies”, merkt ze op. “Het eiland zal altijd ‘aantrekkelijk’ blijven vanwege de historische anomalie dat het een Frans grondgebied is. De oplossing ligt dus niet in repressie.”
De nieuwste onderaannemer van de EU: Mauritanië
Na het akkoord met Tunesië in 2023, zal de Europese Unie wil nu een partnerschap opzetten met Mauritanië. Een van de doelen zal zijn om migratie uit Noordwest-Afrika in te dammen.
De details van de overeenkomst, die werd aangekondigd tijdens een bezoek aan Nouakchott door de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen en de Spaanse premier Pedro Sánchez, moeten nog worden afgerond. Het ziet er echter naar uit dat het hulppakket van de EU tot eind 2024 210 miljoen euro beschikbaar zal stellen voor migratiebeheer, humanitaire hulp, investeringen in banen, enzovoort.
Het partnerschap is van bijzonder belang voor Spanje, gezien de sterke stijging van de aankomsten van ballingen uit Mauritanië op de Canarische Eilanden begin 2024. “Alleen al in januari kwam 83% van de meer dan 7.200 mensen die de eilanden via deze riskante zeeroute bereikten uit Mauritanië”, wijst Carlos E Cué voor El País.
Mauritanië heeft momenteel zelf te maken met een sterke toestroom van migranten, vooral uit buurland Mali. Volgens het Spaanse dagblad wonen er momenteel meer dan 150.000 Malinezen in Mauritaanse vluchtelingenkampen.
Naar aanleiding van bronnen van de Spaanse delegatie die bij de bijeenkomst aanwezig was, legt Cué uit dat “het basisidee [van dit soort overeenkomsten] is dat de EU zich inspant om te voorkomen dat immigranten aan de grenzen van Europa komen, terwijl haar buurlanden ze eerst proberen in te sluiten”.
Het is een pragmatische aanpak waarvan het potentiële misbruik voor niemand een geheim is. “In deze strategie gaat de EU ervan uit dat [partnerlanden] de immigratie hardhandig en zonder bijzonder respect voor de mensenrechten zullen aanpakken, met als fundamentele politieke doelstelling dat de immigratie de Europese kusten of de hekken van Ceuta en Melilla niet mag bereiken”, zegt Cué. “De Europese leiders accepteren de kosten die gepaard gaan met dit soort uitbestede oplossingen voor migratiecrises, die begonnen met de overeenkomsten met Turkije.”
Het vertrek naar de Canarische Eilanden beheren wordt nog moeilijker als je er de delicate kwestie bij optelt hoe de verschillende autonome regio’s van Spanje met de ballingen zullen omgaan, legt uit Joaquín Anastasio voor La Provincia.
Anastasio karakteriseert de opvang van mensen die aankomen op de Canarische Eilanden en andere Spaanse grensregio’s als “een beheersprobleem waarbij elke autonome gemeenschap de andere kant opkijkt en de staat niet in staat is de situatie te verhelpen”.
De verdeling van ballingen – waaronder veel minderjarigen – is een administratieve hoofdpijn geworden. Zoals Anastasio opmerkt, bestaat het risico dat migratie opnieuw als politiek wapen wordt gebruikt, maar deze keer binnen een land zelf. Beslissingen die in Brussel, Parijs of Madrid worden genomen, kunnen verstrekkende gevolgen hebben.
Over migratie en asiel
“Eurowhiteness”: De beschavingswende van Europa
Hans Kundnani | Green European Journal | 4 december 2023 | EN
De afgelopen jaren heeft Europa een identiteitsverschuiving ondergaan die zowel het migratiebeheer als de geopolitiek heeft beïnvloed. Dit heeft de vraag naar het vermeende verband tussen Europa en huidskleur nieuw leven ingeblazen, zoals onderzoeker en auteur Hans Kundnani uitlegt in zijn boek “Eurowhiteness: Europe’s Civilisational Turn”.
Fabrice Leggeri, de voormalige directeur van Frontex die nu lid is van de Franse National Rally
Julia Pascual, Jean-Pierre Stroobants en Corentin Lesueur | Le Monde | 19 februari 2024 | FR
Fabrice Leggeri, de voormalige directeur van Frontex, het grens- en kustwachtagentschap van de EU, kondigde op 17 februari aan dat hij kandidaat zou zijn voor het extreemrechtse Rassemblement National bij de komende verkiezingen voor het Europees Parlement. Hij werd gedwongen ontslag te nemen in 2022 na een onderzoek naar zijn management van het agentschap en “zijn instemming met de illegale uitzetting van asielzoekers”.
Vertaald door Harry Bowden
