Grafzaken
In de geschiedenis van de mensheid is de dood altijd zwaar geritualiseerd en heeft hij altijd onze verbeelding beziggehouden. De universele emotie van rouw wordt door iedereen gevoeld en in verschillende culturen en religies op verschillende manieren uitgedrukt. In Oost-Azië en het Middellandse Zeegebied worden professionele rouwenden ingehuurd om de familie en de gemeenschap van de overledene te begeleiden, terwijl op plaatsen als Indonesië huilen niet wordt aangemoedigd, en veel rituelen over de hele wereld ervoor kiezen om het leven van de overledene te vieren door middel van vreugde en dans, of zelfs ondanks de pijn van het verlies.
Ook in Europa variëren rituelen rond rouw en rouw; van de plechtigheid van een katholieke begrafenis in Italië tot de vreugdevolle viering van het leven op de Spaanse Dag van de Doden, het continent omarmt een breed spectrum aan benaderingen om afscheid te nemen van dierbaren. In Duitsland is crematie een gangbare praktijk en wordt het gezien als een vorm van natuurlijke begrafenis – ook al vestigen veel activisten de aandacht op de hoge uitstoot van zowel CO2 als giftige dampen.
Er is een groeiende beweging naar meer natuurvriendelijke technologieën, die een verschuiving weerspiegelt in de Europese houding ten opzichte van de dood en het milieu. In plaats van ingewikkelde doodskisten en zwaar vervuilende balsemchemicaliën kiezen sommige mensen voor biologisch afbreekbare materialen en milieuvriendelijke praktijken, zodat hun lichaam kan terugkeren naar de aarde in een harmonieuze cyclus van leven en dood.
De dood is ook een economische kwestie, aangezien de meeste begrafenispraktijken extreem duur zijn en de financiering ervan rouwende families soms bankroet kan maken.
Binnen de grenzen van de EU zijn rouw en verlies omstreden onderwerpen. Het gevaar van vluchtelingen die hun weg naar Europa proberen te vinden heeft de kusten van de Middellandse Zee overspoeld met onvoorspelbare hoeveelheden dode lichamen, waardoor mensen de vraag stellen: zijn alle levens evenveel waard? Zijn we gelijk in de dood?
Sommige lichamen worden om andere redenen betwist – LGBTQIA+ begrafenissen gaan in op een kloof tussen iemands geleefde realiteit en de heteronormatieve rituelen van conventionele begrafenissen.
De gasten van vandaag
Yvonno Leeb begrafenissen en lezingen over procesgeoriënteerde begrafenissen, zorg voor de doden en de queer death. Ze werken sinds 2019 in begrafenissen en hielpen bij het ontwerp van het begrafenisondernemer trainingsprogramma in de Berlijnse non-profitorganisatie Kultur Trauer die educatieve en culturele programma’s over de dood aanbiedt. Ze zijn ook een van de medeoprichters van Tamo Burials in Wenen.
Anastasia Smirnova heeft onlangs haar MA in architectuur behaald aan de Universiteit voor Toegepaste Kunsten Wenen en werkt aan haar project Circumitus. Het initiatief plaatst kleine paviljoens op de centrale begraafplaats van Wenen om rouwende mensen te ondersteunen en om nieuwe rituelen te introduceren die onze traditionele perceptie van begraafplaatsen veranderen.
Stefan Dinges is theoloog, consultant, mediator en medisch ethicus aan het Instituut voor Ethiek en Recht in de Geneeskunde van de Universiteit van Wenen. Hij maakt deel uit van het team van Letzte Hilfe Österreich, dat cursussen verzorgt voor het publiek over hulp aan het levenseinde en zorg voor stervenden.
Oorspronkelijk architect en binnenhuisarchitect, Noémi Ambrózy veranderde haar carrièrepad nadat ze moeder werd van twee slechthorende kinderen. Ze is gecertificeerd Rouweducator en instructeur bij Hand in Hand Ouderschap. Als professional werkt ze met de verliezen en specifieke uitdagingen van het dagelijks leven door middel van innerlijke kracht en gemeenschapsvorming. Ze vertegenwoordigt de Hongarian Solar Eclipse Association, waarvan de belangrijkste doelstellingen zijn om de nabestaanden te helpen en onderzoek te doen naar rouw.
We ontmoeten hen in de Alte Schmiede Kunstverein in Wenen.
Bronnen
Dood en sterven: hoe verschillende culturen omgaan met verdriet en rouw door John Frederick Wilson, The Conversation.
Why Danish Parents Like to Talk About Death door Jessica Joelle Alexander, Time.
Waarom rouwt Europa niet om sterfgevallen in de Middellandse Zee? Door Heidi Mogstad, Aljazeera.
Verkenning van veelvoorkomende begrafenisrituelen over de hele wereld, Eenvoudige alternatieven.
Funals Around the World Series: Europe, Security National.
Creatief team
Réka Kinga Papp, hoofdredacteur
Merve Akyel, art director
Szilvia Pintér, producent
Zsófia Gabriella Papp, digita producent
Salma Shaka, schrijver-redacteur
Priyanka Hutschenreiter, projectassistent
Management
Hermann Riessner, algemeen directeur
Judit Csikós, projectmanager
Csilla Nagyné Kardos, kantooradministratie
OKTO Crew
Senad Hergić, producent
Leah Hochedlinger, video-opname
Marlena Stolze, video-opname
Clemens Schmiedbauer, video-opname
Richard Brusek, geluidsopname
Postproductie
Milan Golovics, dialoogredacteur
Nóra Ruszkai, video-editor
István Nagy, postproductie
Kunst
Victor Maria Lima, animatie
Cornelia Frischauf, themamuziek
Titels en ondertitels
Julia Sobota, Daniela Univazo, Mars Zaslavsky, Marta Ferdebar, Olena Yermakova, Farah Ayyash
Georganiseerd door de Alte Schmiede Kunstverein, Wenen
Openbaarmaking
Deze talkshow is een productie van Display Europe: een baanbrekend mediaplatform verankerd in publieke waarden.
Dit programma wordt medegefinancierd door het Creative Europe programma van de Europese Unie en de European Cultural Foundation.
Belangrijk is dat de standpunten en meningen die hier worden geuit uitsluitend die van de auteurs en sprekers zijn en niet noodzakelijkerwijs die van de Europese Unie of het Uitvoerend Agentschap Onderwijs en Cultuur (EACEA) weerspiegelen. Noch de Europese Unie, noch het EACEA kan hiervoor verantwoordelijk worden gehouden.
